فیلتر شنی
فیلتر شنی چیست؟
فیلتر شنی یک مخزن استوانه‌ای حاوی دانه‌های سیلیس با اندازه‌های مختلف است که برای حذف فیزیکی ناخالصی‌های آب مانند گلولای، ذرات معلق و کدورت تا قطر ۵۰ میکرون به کار می‌رود. این فیلتر با عبور دادن آب از میان بستر شنی، ذرات جامد را به دام انداخته و آبی شفاف و عاری از مواد معلق تولید میکند. فیلتر شنی یکی از تجهیزات اصلی در مرحله پیشتصفیه به شمار می‌رود و کاربرد گسترده‌ای در سیستم‌های تصفیه آب صنعتی، استخرها، تصفیه آب شرب و حتی فاضلاب دارد. عملکرد ساده، هزینه نگهداری پایین و راندمان بالا باعث شده استفاده از آن در انواع پروژه‌های تصفیه آب رایج باشد.
خرید و قیمت فیلتر شنی صنعتی
پیش از انتخاب فیلتر شنی مناسب، بهتر است این موارد را در نظر بگیرید:
ظرفیت و اندازه مخزن: ظرفیت این فیلتر باید متناسب با دبی آب ورودی انتخاب شود. هرچه دبی بیشتر، مخزن بزرگتر.
جنس بدنه: فیلترهای فلزی، FRP یا استیل هر کدام مقاومت متفاوتی در برابر ضربه، خوردگی و شرایط محیطی دارند. در محیط‌های خورنده یا مرطوب، مدل FRP گزینه مناسبی است.
بستر سیلیس: هرچه دانه‌های سیلیس ریزتر باشند، دقت فیلتراسیون بالاتر است. اما نباید باعث افت فشار زیاد شوند.
جهت نصب (افقی یا عمودی): بر اساس فضای در دسترس، فیلتر مناسب را انتخاب کنید. مدل‌های عمودی برای مکان‌های با عرض کم و ارتفاع زیاد مناسب‌اند.
سیستم بکواش: بررسی کنید فیلتر دارای سیستم شستشوی معکوس مؤثر و ساده باشد.
سازگاری با سیستم‌های دیگر: مطمئن شوید فیلتر انتخابی با سایر تجهیزات (پمپ، سیستم RO، تابلو کنترل و…) هماهنگ باشد.
قیمت فیلتر شنی چقدر است؟
قیمت فیلتر شنی صنعتی به عواملی مانند نوع مخزن، ظرفیت دستگاه، نوع شیر و تجیزات جانبی و برند وابسته است. برای دریافت قیمت دقیق، کافیست مشخصات پروژه‌تان (دبی، نوع آب، محل نصب) را در اختیار کارشناسان فروش قرار دهید تا بهترین گزینه متناسب با بودجه و نیازتان پیشنهاد شود.
انواع فیلتر شنی تصفیه آب
فیلترهای شنی از جهات بسیاری مانند نحوه نصب، عملکرد و جنس بدنه دسته بندی میشوند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
انواع فیلترشنی از نظر عملکرد
فیلتر شنی آرام (Slow Sand Filter)
در سیستم فیلتراسیون کند برای مکان‌هایی که نیاز به آب تصفیه‌شده کم است، مانند تصفیه آب شرب روستاها، کاربرد دارد. در این روش، آب به‌صورت طبیعی و بدون اعمال فشار از میان لایه‌های شن و سیلیس عبور میکند و با گذر از یک متر مربرع سیلیس در طول شبانه‌روز، توانایی تولید حدود ۳ متر مکعب آب تصفیه‌شده را دارد.
فیلترشنی تند ثقلی (Rapid Sand Gravity Filter)
فیلتر شنی تند ثقلی عملکردی مشابه نوع کند دارد، با این تفاوت که آب با استفاده از نیروی ثقل (وزن آب)، از میان بستر شنی عبور میکند. در این سیستم، آب با سرعت بیشتری از فیلتر عبور میکند. بستر فیلتر شنی تند معمولاً سطحی کوچکتر نسبت به نوع کند دارد، که این موضوع باعث افزایش سرعت تصفیه و افزایش دفعات نیاز به شستشو (بکواش) میشود.
فیلترشنی تند تحت فشار (Rapid Sand Pressure Filter)
در این سیستم، آب با فشار و به‌وسیله پمپ از میان بستر فیلتر شنی عبور میکند. همین امر باعث میشود سرعت عبور آب و نرخ تصفیه نسبت به دو نوع قبلی (کند و تند ثقلی) بیشتر باشد. به‌دلیل ظرفیت بالا، از این فیلتر بیشتر در مصارف صنعتی، پیشتصفیه سیستم‌های RO، تصفیه آب استخر و مکان‌هایی که سرعت تصفیه بالا مدنظر است، استفاده میشود.
انواع فیلترشنی از نظر جنس بدنه
فیلتر شنی FRP (فایبرگلاس تقویت‌شده)
فیلترشنی FRP از ترکیب الیاف شیشه و رزین ساخته شده و یکی از پرکاربردترین انواع فیلترها در سیستم تصفیه آب است. مخازن FRP سبک بوده و مقاومت بالایی در برابر مواد خورنده دارند. اما مقاومت آنها در برابر فشار، دما و ضربه پایین است. این فیلترها برای پروژه های نیمه صنعتی، خانگی، استخرها و پیش تصفیه RO استفاده میشوند.
فیلتر شنی فلزی
جنس بدنه فیلترهای شنی فلزی عموما استنلس استیل، فولاد کربنی یا گالوانیزه می‌باشد. این فیلترها مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارند به همین دلیل در پروژه‌های صنعتی بزرگ و سنگین مانند تصفیه آب شهری، صنایع نفت و گاز و کارخانه ها استفاده میشوند. با این حال، بدنه فلزی در صورت عدم استفاده از پوشش مناسب (اپوکسی، گالوانیزه یا رنگ صنعتی) ممکن است در برابر مواد خورنده دچار خوردگی شود. وزن بالا و دشواری در جابه‌جایی نیز از محدودیت‌های آن به شمار می‌رود، اما در مقابل، دوام و طول عمر بالایی دارند.
جدول مقایسه انواع فیلتر شنی از نظر جنس بدنه
| ویژگی‌ها | فلزی | FRP (فایبرگلاس) | پلاستیکی (PVC/PE) |
|---|---|---|---|
| جنس بدنه | فولاد کربنی، استنلس استیل، گالوانیزه | الیاف شیشه تقویت‌شده با رزین | پلی‌اتیلن (PE)، پلی‌وینیل کلراید (PVC) |
| مقاومت در برابر فشار | بسیار بالا | متوسط تا بالا | پایین تا متوسط |
| مقاومت در برابر خوردگی | بالا (در صورت پوشش‌دهی مناسب) | بسیار بالا | خوب (در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی) |
| وزن | سنگین | سبک | بسیار سبک |
| طول عمر | بالا | بالا | متوسط |
| مقاومت در برابر ضربه | بالا | متوسط | پایین |
| امکان تعمیر | قابل تعمیر | اغلب غیرقابل تعمیر | معمولاً غیرقابل تعمیر |
| مناسب برای | صنایع سنگین، تصفیه‌خانه‌ها | سیستم‌های نیمه‌صنعتی، آب شهری، RO | مصارف خانگی، گلخانه‌ای |
| قیمت تقریبی | بالا | متوسط | پایین |
انواع فیلترشنی از نظر نحوه نصب
فیلتر شنی افقی
در مدل افقی، فیلتر بصورت خوابیده روی شاسی نصب میشود. فیلترهای افقی بیشتر در مکان‌هایی که از نظر ارتفاع در محدودیت هستند یا در پروژه‌های صنعتی بزرگ که به دبی بالایی نیاز دارند استفاده میشود. به دلیل نصب افقی، این فیلترها فضای بیشتری اشغال می‌کنند و حمل و نصب آن ها نیز دشوارتر است.
فیلتر شنی عمودی
نصب فیلترهای شنی به‌صورت عمودی رایج تر از نصب افقی است. فیلترهای شنی عمودی ابعاد کوچکتری نسبت به مدل افقی دارند و فضای کمتری برای نصب اشغال می‌کنند. این فیلترها بصورت مخزن استوانه‌ای شکل هستند که در آنها جریان آب از بالا وارد و از پایین مخزن خارج میشود. فیلتر شنی عمودی در تصفیه خانه‌های شهری، استخرها و پیش تصفیه اسمز معکوس استفاده میشود.
انواع فیلترشنی از نظر بستر لایه ای
تک‌لایه (Single Media)
این مدل طراحی ساده ای دارد و معمولا از یک نوع ماده (سیلیس) با دانه بندی یکنواخت استفاده میشود.
دولایه (Dual Media)
در فیلترهای دو لایه معمولا از دو نوع ماده در سایز و چگالی مختلف استفاده میشود. لایه بالا از آنتراسیت و لایه پایینی از سیلیس تشکیل شده است. این چینش باعث میشود ذرات بزرگتر توسط لایه بالایی و ذرات کوچکتر توسط لایه پایینی به دام بیفتند.
چندلایه (Multimedia)
در این مدل از چند نوع ماده فیلترکننده مانند آنتراسیت، سیلیس و گارنت در لایه‌های متوالی استفاده میشود. با افزایش تعداد لایه‌ها و انواع مواد به‌کار رفته کیفیت آب خروجی افزایش پیدا میکند.
عملکرد فیلتر شنی
در مرحله اول آب از بالای مخزن و از طریق لوله ورودی وارد بخش بالایی فیلتر میشود. آب از میان بستر شنی عبور میکند. این بستر شنی بصورت چند لایه و به ترتیب اندازه از بالا به پایین چیده میشوند. ضخامت و سایز دانه‌ها بسته به نوع آلاینده‌های آب، نوع کاربرد (صنعتی، استخر، RO و…) تعیین میشود. لایه بالایی که اصلی ترین بخش حذف ذرات معلق است حاوی سیلیس ریز در حد 1 تا 3 میلی متر است. لایه میانی حاوی سیلیس متوسط و لایه پایینی از سیلیس درشت با اندازه 8 تا 12 میلی‌متر تشکیل شده است. پایین ترین لایه نقش حفاظتی برای نازل‌ها دارد و از گرفتگی آنها جلوگیری میکند. در نهایت و پس از اینکه آب از تمام این بسترها عبور کرد از طریق نازل‌های کف مخزن که دارای سوراخ‌های ریزی هستند، به سمت خروجی منتقل میشود.
کاربردهای فیلترشنی تصفیه آب
این فیلتر به‌عنوان یکی از پرکاربردترین تجهیزات تصفیه آب، برای حذف ذرات معلق، کاهش کدورت و زلال‌سازی آب در بخش‌های مختلف استفاده میشود. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:
پیشتصفیه سیستم‌های RO: حذف گلولای و ذرات درشت قبل از ورود به ممبران و آسیب به آنها
فیلتر شنی استخر و جکوزی: شفاف‌سازی آب و حذف آلودگی‌های معلق
تصفیه آب چاه، رودخانه و منابع سطحی: حذف شن، رسوبات و زنگ
تصفیه فاضلاب: به‌عنوان فیلتر نهایی برای کاهش کدورت
سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی: جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها
برج‌های خنک‌کننده: تصفیه آب برگشتی و افزایش راندمان
تصفیه آب شرب شهری و روستایی: حذف اولیه ذرات معلق و کدورت
اجزا فیلتر شنی تصفیه آب
شستشوی فیلتر شنی
با گذشت زمان، ذرات معلق آب در لایه‌های فیلتر شنی جمع میشوند و باعث افت فشار، کاهش دبی و پایین آمدن کیفیت آب خروجی میشوند. برای بازیابی عملکرد فیلتر، عملیات بکواش یا شستشوی معکوس باید به‌صورت دوره‌ای انجام شود. کاهش محسوس دبی آب خروجی، افزایش اختلاف فشار ورودی و خروجی و تیره شدن آب تصفیه‌شده از نشانه های نیاز به شستشوی فیلتر شنی می‌باشد.
خاموش کردن پمپ و قطع جریان ورودی
قرار دادن فیلتر در حالت بکواش (با چرخاندن شیر چند حالته یا تنظیم دستی شیرهای خط)
فعال‌سازی پمپ بکواش و عبور آب از پایین به بالا با فشار زیاد
ادامه شستشو تا زمانی که آب خروجی شفاف شود (معمولاً ۵ تا ۱۰ دقیقه یا تا رسیدن به کدورت زیر ۱۵ NTU)
قرار دادن فیلتر در حالت رینز (Rinse) برای پایدارسازی مجدد بستر
بازگشت به حالت فیلتراسیون عادی
تعویض فیلتر شنی
هرچند شستشو باعث افزایش عمر بستر میشود، اما سیلیس نیز به مرور خاصیت فیلتراسیون خود را از دست می‌دهد. به‌طور میانگین، هر ۵ تا ۷ سال باید سیلیس داخل فیلتر تعویض شود. عواملی مانند نوع آب، میزان آلودگی، و دفعات بکواش می‌توانند این بازه را کوتاه یا بلند کنند.
بکواش کامل فیلتر
خاموش کردن پمپ و تخلیه کامل آب
باز کردن دریچه یا درپوش فیلتر
تخلیه لایه‌های قدیمی سیلیس
بررسی و شستشوی نازل‌ها و بدنه داخلی
ریختن سیلیس جدید (از درشت به ریز به‌صورت لایه‌ای)
بستن درپوش و انجام بکواش اولیه پیش از بهره‌برداری
نکات نصب و نگهداری فیلتر شنی صنعتی
| دسته‌بندی | مورد | توضیح |
|---|---|---|
| نصب | محل نصب مناسب | فیلتر شنی باید قبل از فیلتر ممبران و بعد از پمپ خوراک نصب شود. |
| عدم جابجایی بعد از نصب | پس از ریختن مدیا، جابجایی ممنوع است؛ بر هم خوردن لایه‌بندی باعث افت کارایی میشود. | |
| وجود شیر هواگیری | برای تخلیه هوای داخل مخزن و جلوگیری از ایجاد فشار اضافی ضروری است. | |
| انتخاب نوع مخزن | با توجه به فضای نصب (افقی یا عمودی بودن) و جنس مخزن (فلزی، FRP و…) انجام شود. | |
| ظرفیت مناسب | ظرفیت فیلتر متناسب با دبی آب ورودی و نیاز سیستم انتخاب شود. | |
| سیستم شستشوی معکوس | اطمینان از وجود بکواش برای افزایش عمر مفید فیلتر الزامی است. | |
| نصب روی سطح تراز | برای جلوگیری از لرزش و فشار ناهمگون به بدنه، روی سطح صاف نصب شود. | |
| نگهداری | بازه شستشوی منظم | عملیات بکواش به‌صورت دوره‌ای برای حفظ کیفیت فیلتراسیون انجام شود. |
| کنترل دمای محیط | دمای نگهداری بین +۵ تا +۶۵ درجه سانتی‌گراد باشد. | |
| دوری از رطوبت و آب | مخزن در محیط خشک نگهداری شود تا بدنه آسیب نبیند. | |
| کنترل فشار ورودی | فشار نباید بیش از ۷ بار باشد؛ استفاده از فشارشکن در ورودی توصیه میشود. | |
| تعویض دوره‌ای سیلیس | هر ۲ تا ۵ سال یک‌بار، مدیا باید تعویض شود. | |
| تخلیه آب در زمان عدم استفاده | در دوره‌های بلااستفاده بودن، مخزن باید تخلیه گردد. | |
| بررسی دوره‌ای شیرآلات | از سلامت و عدم نشتی اتصالات و شیرها مطمئن شوید. | |
| عدم استفاده از اسید | از مواد شوینده اسیدی استفاده نشود مگر توسط متخصص شرکت سازنده. | |
| عدم جوشکاری روی بدنه | جوشکاری باعث آسیب به پوشش محافظ و خوردگی بدنه میشود. |
سوالات متداول
تفاوت فیلتر شنی و فیلتر کربنی چیست؟
فیلتر شنی از سیلیس برای حذف ذرات معلق، گلولای، زنگ و کدورت فیزیکی آب استفاده میشود، در حالی که فیلتر کربنی با استفاده از کربن فعال وظیفه حذف کلر، بو، رنگ، طعم نامطبوع و ترکیبات آلی را دارد. فیلتر شنی در مرحله اول پیشتصفیه قرار دارد و فیلتر کربنی معمولاً بعد از آن نصب میشود.
عمر مفید سیلیس در فیلتر شنی چقدر است؟
در شرایط استفاده نرمال و شستشوی منظم، سیلیس داخل فیلتر شنی هر ۵ تا ۷ سال نیاز به تعویض دارد. البته در صورت مصرف زیاد یا آب بسیار کدر، این بازه کمتر میشود.
هر چند وقت یک‌بار باید بکواش انجام شود؟
زمان بکواش بستگی به کیفیت آب ورودی و میزان مصرف دارد، اما معمولاً هر ۷ تا ۱۰ روز یک‌بار یا وقتی افت فشار محسوس شد باید انجام شود.
